تاثیر حاملگی بر سلامت جسمی و روحی بانوان

یکی از مهم ترین مراحل زندگی بانوان دوران بارداری است. تاثیر حاملگی بر سلامت جسمی و روحی بانوان ممکن است تا سالها باقی بماند. به همین جهت داشتن اطلاعات کافی در این زمینه ممکن است به تسریع بهبود حال مادر کمک زیادی کند. همانطور که در بارداری تغییرات جسمی بدنبال تغییرات هورمونی مثل خستگی، تهوع و استفراغ و افزایش وزن و تنگی نفس و سوزش سردل ایجاد می شود، وضعیت روانشناختی فرد نیز دچار تغییراتی می شود. دیدگاه فرد در مورد حاملگی بسیار مهم است یعنی حاملگی خواسته یا ناخواسته اتفاق افتاده و یا آیا فرد از نظر روانشناختی به باور این رسیده است که فرزندی را بدنیا بیاورد و مسئولیت مادر بودن را بپذیرد. دکتر فرزانه کرمی به عنوان متخصص اعصاب و روان اصفهان در این مقاله قصد دارد به بررسی تاثیر حاملگی بر سلامت جسمی و روحی بانوان و به خصوص بعد روانی این موضوع بپردازد. تا انتها با ما همراه شوید.

تاثیرات روانی حاملگی بر مادر:

وضعیت رابطه زن و شوهر در زندگی زناشویی، سن زن در هنگام حاملگی نقش به سزایی در پذیرش نقش مسئولیت پذیری مادری دارد. زنانی که وضعیت روان شناختی مطلوب تری دارند اغلب حاملگی را خودشکوفایی می دانند و برای پذیرش نقش مادری آمادگی های لازم را دارند. گاهی زنان دیدگاهشان به حاملگی منفی است و از بدنیا آوردن فرزند هراس و واهمه دارند و یا نگران هستند نتوانند مادر باکفایتی برای فرزندشان باشند.
در مراحل اولیه رشدی جنس مونث باید جدایی از مادر را تجربه کند و هویت مستقلی برای فرد ایجاد شود تا بتواند در آینده از این تجربه در مادر بودن موفق استفاده کند. اگر مادر فرد از نظر او فردی بی کفایت و ضعیف بوده، خود فرد هم ممکن است خودش را بی کفایت در امر فرزندپروری ببیند و حتی قبل از تولد فرزند احساس ضعیف بودن کند و اینکه اعتماد به نفس داشتن فرزند را ندارد.
عمده تصورات و ترس ها و تخیلات زنان در حاملگی ریشه در تعامل فرد با مادرش از دوران کودکی است. دلبستگی روان شناختی از دوران جنینی یعنی قبل از تولد شروع می شود و اکثرا بعد از گذراندن ۳ ماه اول بارداری فرد یک تصویر ذهنی از فرزند خودشان دارند.
بعضی از زنان در دوران حاملگی با جنین خود صحبت میکنند و حتی گاهی برای وی تصویر شخصیتی خاصی در نظر میگیرند. پیوند مادر نوزاد از همان جنینی آغاز می شود و میتواند ریشه بنیادی در رفتار فرد در بزرگسالی باشد. در روانکاوی ،کودک لوح سفیدی در نظر گرفته شده که امید و آرزوها و ترس ها و حسرت های مادر فرافکنی به آن میشود. گاهی این فراکنی به این شکل است که مادر از خودش متنفر است و باعث ایجاد وضعیتهای مرضی مثل میل مادر برای صدمه زدن به نوزاد می شود. در صورتیکه در حالت عادی وقتی خانمی بچه ای بدنیا بیاورد برای رشد و پرورش فرزند خود احساس نیاز میکند.

تاثیر بارداری زنان بر سلامت روانی همسرانشان:

مردان نیز علاوه بر زنان در حاملگی دچار تغییرات روان شناختی می شوند. جنس مذکر برای پدر شدن نیاز به طی کردن یکسری مسائل رشدی از نظر هویتی و نقش جنسیتی، جدایی از پدر در دوران کودکی، تمایلات جنسی می باشد تا بتواند آمادگی پرورش فرزند را داشته باشد و مسئولیت فرزندپروری را بپذیرد. تصورات حاملگی و تمایل به فرزند آوری در مردان ریشه در همانندسازی اولیه با مادر در دوران کودکی دارد.
در دوران نوجوانی تصور پسر از بارداری و حاملگی،داشتن توانایی جنسی فرد است و اینکه گاهی پسر نوجوان تمایل به پدرشدن دارد همین مسئله می باشد. پس در بارداری، هم مردان هم زنان بخاطر مسئولیت مراقبت فرزند ممکن است دچار نگرانیهایی از جمله احساس کفایت شوند. گاهی مردان در دوران حاملگی همسرشان بخاطر عوارض حاملگی دچار احساس گناه میشوند و گاهی مردان از اینکه نمیتوانند حاملگی را تجربه کنند حسادت میکنند.

تاثیر حاملگی بر رابطه جنسی زن و مرد:

حاملگی تاثیراتی بر رفتار جنسی زنان و مردان نیز دارد. گاهی زنان دچار افزایش میل جنسی می شوند که ممکن است بعلت نداشتن ترس از حاملگی باشد! بعضی از زنان دچار بی میلی جنسی میشوند که احتمالا بعلت زیاد شدن استروژن و احساس جذاب نبودن در حاملگی می باشد. از نظر اکثر متخصصین زنان ممنوعیتی برای داشتن رابطه جنسی در طول حاملگی وجود ندارد و فقط گاهی توصیه می شود ماه آخر مقاربت نداشته باشند و یا اگر خطری در طول حاملگی وجود دارد مثل خونریزی موقتا مقاربت ممنوع می شود.

احساس اضطراب و ترس از زایمان:

ترس از زایمان بخاطر احتمال آسیب جسمی و دردناک بودن پروسه زایمان تا حدی طبیعی است ولی فردی که از نظر روانشناختی وضعیت سالمی دارد. نسبت به این احساسات آگاه است و آمادگی لازم را دارد و اضطراب و نگرانی و ترسش را مدیریت کرده و سبب بهبود حال وی شده و روند پروسه زایمان را آسان می کند. راه هایی برای آسان تر شدن زایمان و متولد شدن نوزاد وجود دارد که به فرد کمک میکند از جمله حمایت هیجانی مداوم حین زایمان، زایمان با کمک وسیله، بی حسی هنگام زایمان، استفاده از اکسی توسین.
زایمان سخت و دشوار و یا حتی دردناک تاثیر منفی بر تصمیم گیری فرد برای داشتن فرزند دیگر ندارد. مشارکت مرد طی فرایند زایمان و تولد فرزند، استرس مرد را هم کم میکند و حس مشارکت وی را برای پذیرش مسئولیت پدری آماده تر میکند. شیوه پدر شدن و مادر شدن متفاوت است و هر دو نفر باید به وظایف خود عمل کرده و بهم احترام بگذارند و بپذیرند که تفاوت ها وجود دارد.
یک روش موثر در زایمان بنام لاماز:
لاماز یا تولد طبیعی کودک توسط یک متخصص زایمان فرانسوی ابداع شده است. در این روش فرد در کل مراحل زایمان هوشیار است و مسکن و بی حسی دریافت نکرده است و قبل از زایمان هر دو نفر یعنی پدر و مادر باید در جلسات آموزشی خاصی شرکت کنند و دوره های آرامسازی و تنفس را یاد بگیرند. و این روشها فرآیند زایمان را آسان میکند و به فرد کمک میکند که راحت تر پروسه زایمان را پشت سر بگذارد. گزارش این زنان پس از زایمان، داشتن درد جزیی هنگام زایمان و تولد فرزند بوده است. مشارکت مرد حین فرآیند زایمان موجب میشود پدر مضطرب یا مردد در داشتن فرزند با فرزند تاره متولد شده خود پیوند عاطفی برقرار کند.

بیشتر بخوانید: افسردگی بارداری چیست؟ + روش های درمان

غربالگری در طی حاملگی:

همانطور که پیشتر به آن اشاره شد تاثیر حاملگی بر سلامت جسمی و روحی بانوان بسیار زیاد است. اما با کمک رعایت نکات مختلف می توانید این تاثیرات را کاهش بدهید. غربالگری نیز یکی از موارد مهم است که باید جدی گرفته شود. غربالگری طی حاملگی اگر در ۳ماهه اول انجام شود به فرد کمک میکند که اگر مشکلی برای جنین وجود دارد زودتر برای ختم بارداری تصمیم بگیرد که هر چه زودتر ختم بارداری انجام شود. چون ممکن است هر چه زمان بارداری طولانی تر شود فرد از نظر هیجانی و جسمی به مشکل بربخورد و نتواند راحت ختم بارداری انجام دهد.

گاهی حتی اگر نقص یا نواقصی برای جنین در اوایل بارداری هم تشخیص داده شود فرد مردد میشود که ختم بارداری دهد یا بارداری را ادامه دهد و اکثرا بارداری را ادامه می دهند. و اینها حتی بعد از تولد فرزندشان، ارتباط عاطفی عمیق و پر قدرتی با فرزند خود پیدا میکنند و این پیوند در تمامی طول زندگی ادامه پیدا خواهد کرد.

بعد از زایمان مرحله شیردهی وجود دارد که اگر فرد تصمیم بگیرد خودش فرزندش را شیر بدهد نیاز به آموزش مناسب و حمایت اجتماعی دارد و در غیر اینصورت ممکن است دچار سرخوردگی و احساس بی کفایتی شود. اگر به هر دلیلی فرد نمیخواهد یا نمیتواند به فرزند خود شیر بدهد نباید تحت اجبار این کار را انجام دهد. اگر حین بارداری سقط یا مرگ جنین یا هنگام تولد مرگ نوزاد یا مرده زایی اتفاق بیفتد، والدین سوگوار میشوند و هر چه سن بارداری بیشتر باشد احتمال سوگواری بیشتر است. چون تجربه آسیب رسان هیجانی اتفاق افتاده است