اختلال کم توجهی / بیش فعالی

یکی از اختلالات روان شناسی شایع میان کودکان در سنین قبل از مدرسه اختلال کم توجهی است. این اختلال می تواند کودک و نوجوان و بزرگسال را مبتلا کرده و مشخصه اصلی آن کاهش یا نقص پایدار توجه و تمرکز و افزایش تکانشگری و بیش فعالی می باشد. به همین جهت شناخت بیماری و عوامل موثر در بروز آن می تواند در تسریع شدن روند درمان کمک کننده باشد. دکتر فرزانه کرمی به عنوان متخصص اعصاب و روان در اصفهان در این مقاله قصد دارد به بررسی اختلال کم توجهی بپردازد. تا انتهای این مقاله با ما همراه شوید.

معرفی اختلال کم توجهی:

همانطور که پیشتر به آن اشاره شد در صورت عدم توجه بسیاری از کودکان ممکن است دچار چنین اختلالی شوند. تشخیص اصلی این اختلال براساس شرح حال خانواده (والدین) میباشد. علت اصلی این اختلال نقص ماده ای بنام دوپامین در مغز است که در ایجاد علائم بیماری نقش دارد. دوپامین در قسمت جلوی مغز دچار نقص شده و در توجه و تمرکز و تصمیم گیری و پاسخ مهاری رفتاری و حافظه کاری نقش دارد. شیوع این اختلال ۵ تا ۸ درصد است و اگر کسی در کودکی چنین اختلالی را تجربه کرده باشد احتمال اینکه تا نوجوانی ادامه یابد ۶۰ تا ۸۵ درصد است. و معمولا ۶۰درصد تا بزرگسالی علایم ادامه دارد. مهمترین علایم این اختلال، نقص عملکرد تحصیلی و روابط بین فردی و اجتماعی میباشد، بنابراین نیاز به درمان و مراجعه به متخصص وجود دارد.

انواع اختلال بیش فعالی نقص توجه:

1. اختلال بیش فعالی نقص توجه مرکب (هم بیش فعال هم نقص توجه)
2. اختلال بیش فعالی تکانشگری
3. اختلال بی توجهی

این اختلال ۷۵ درصد جنبه ارثی داشته و اگر کودکی والدین یا خواهر و برادر مبتلا داشته باشد احتمال مبتلا شدن به این اختلال ۲ تا ۸ برابر است. این اختلال در پسرها ۲ تا ۹ برابر شایعتر از دختران است. پس لازم است جنب و جوش های زیاد از حد کودکتان را جدی بگیرید.

بیشتر بخوانید: بررسی نشانه های بلوغ زودرس در کودکان

از علتهای دیگر این اختلال بجز جنبه ارثی:

علاوه بر مواردی که پیشتر به آن اشاره شد برخی علت های دیگر نیز وجود دارند که ممکن است سبب بروز این اختلال شوند. مواجهه با مواد سمی در دوران پیش از تولد، تولد زوردس، تهاجم مکانیکی پیش از تولد به دستگاه عصبی جنین نیز از جمله این موارد می باشد. علائم این اختلال حتما باید ۶ماه حداقل وجود داشته باشد و علائم قبل از ۱۲ سالگی شروع شده باشد‌. و حتما در بیش از یک موقعیت (یعنی منزل و مدرسه و یا منزل اقوام و محیطهای دیگر….) علایم دیده شود و در عملکرد اجتماعی، شغلی، تحصیلی اختلال ایجاد کرده باشد.

علائم اختلال نقص توجه بیش فعالی به شرح زیر است:

1. عدم توانایی دقت به جزییات یا عدم انجام کار صحیح
2. پایداری در توجه مشکل دارد یعنی حین مکالمه یا سخنرانی نمیتواند مداوم تمرکز کند.
3. حواسپرتی در حین صحبت کردن افراد با وی
4. تکالیف و دستورات را دنبال نمیکند و نصفه نیمه کارها را رها میکند.
5. ساماندهی کارها مشکل دارد
6. نفرت داشتن از فعالیتهایی که نیازمند فعالیت ذهنی مستمر باشد
7. حواسپرتی بدنبال محرکهای خارجی
8. فراموشکاری در انجام کارهای روزمره
9. اغلب نمیتوانند روی صندلی بدون حرکت بمانند و مدام دست و پاهایشان را تکان می دهند
10. ترک کردن صندلی در سر کلاس یا در مطب
11. بالارفتن از در و دیوار در مکانهای نامناسب
12. بازی کردن پر سر و صدا
13. مدام در حال حرکت انگار موتور در بدنش قرار گرفته
14. پرحرفی میکنند
15. وسط حرف دیگران میپرند
16. انتظار کشیدن را دوست ندارن

این افراد اگر در کودکی درمان نشوند در نوجوانی و بزرگسالی دچار مشکلات متعدد می شوند. از جمله اعتیاد به مواد مخدر، ترک تحصیل، روابط جنسی خارج از عرف، بیکاری، اختلال در روابط بین فردی، اخراج از محل کار یا تحصیل، هنجارشکنی. هرچه سریع تر نسبت به درمان آن اقدام شود می توانید از بروز این مشکلات در بزرگسالی جلوگیری کنید.

اختلال روانپزشکی همراه با اختلال بیش فعالی و نقص توجه:

برخی اختلال ها مانند افسردگی، اضطراب، اوتیسم، اختلال یادگیری، اختلال قشقرق، اختلال خواندن، اختلال ریاضیات، اختلال نوشتاری نیز می توانند در هنگام بروز این اختلال ایجاد شوند.

روش های درمان اختلال کم توجهی :

خط اول درمان اختلال نقص توجه بیش فعالی دارو درمانی است. دارو ها باعث کاهش علایم و بهبود عملکرد فرد می شود. موثرترین داروها محرک ها هستند که باعث بهبود تمرکز و توجه شده و در عملکرد تحصیلی شغلی اجتماعی فرد تاثیر بسیار زیادی دارد. مصرف دارو به عنوان بهترین روش و سریع ترین راه درمان این بیماری است. محرک ها سبب کاهش بیش فعالی و حواس پرتی و تکانشگری و تحریک پذیری می شوند‌. که این موضوع روند درمان را تسریع می بخشد.
برای افرادی که نمیتوانند از داروهای محرک استفاده کنند، داروهای غیر محرک کاربرد دارد.

علاوه بر درمان دارویی مداخلات روانی اجتماعی باید انجام شود:

1. آموزش والدین و تعدیل در رفتار در کلاس درس و منزل
2. آموزش مهارت های اجتماعی
3. درمان شناختی رفتاری

در درمان کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی، آموزش والدین و همراه بودن آن ها در مسیر درمان بسیار مهم است. لازم است در این بازه محیط زندگی فرد حداقل استرس را داشته باشد و والدین بدانند نباید کودکشان را با دیگر کودکان مقایسه کنند. و انتظار از کودک در حد معقول و در حد خود کودک مبتلا باشد. سعی کنید از کودکتان انتظارات غیر معقولی نداشته باید تا او را دچار اضطراب و استرس نکنید.

اختلال بیش فعالی و نقص توجه بزرگسالان ۵ علامت دارد که برای تشخیص حتما نیاز به حداقل ۳ علامت میباشد:

1. بیش فعالی
2. کم توجهی
3. بی ثباتی خلقی
4. تحریک پذیری و پرخاشگری
5. عدم تحمل استرس
6. آشفتگی و بی نظمی
7. تکانشگری

برای درمان در بزرگسالان داروهای محرک طولانی اثر گذار می باشد. درمان باعث کاهش علایم تکانشگری و بهبود خلقی می شود. علاوه بر درمان های دارویی برخی از درمان های غیر دارویی هم وجود دارند مانند روان درمانی شناختی رفتاری، گروه درمانی و… که می تواند همراه با دارو تاثیر زیادی در بهبود سلامتی شما ایفا کند. اگر این مطلب از سایت دکتر فرزانه کرمی برایتان مفید بود خوشحال می شویم در قسمت دیدگاه ها نظرتان را با ما و سایر خوانندگان سایت در میان بگذارید.